هرآنچه که باید در مورد کارآفرینی کودکان و نوجوانان بدانید
تالیف و گردآوری: طوفان دانشمند
کارآفرینی کودک مفهومی جدید در کارآفرینی و از الزامات اساسی توسعه پایدار در هر جامعه ای است . کارآفرینی کودک به معنای کار کودک و یا آموزش مهارت های کارآفرینی به کودکان نیست بلکه هدف از کارآفرینی کودک توجه به اصول تربیتی کودکان است، به گونه ای که ویژگی های فردی کارآفرینی از جمله خلاقیت، مسئولیت پذیری، هوش هیجانی، آشنایی با مفهوم پول، احترام به محیط زیست و … در کودکان نهادینه شود.
برای تربیت کودکانی کارآفرین، می‌بایست ویژگی‌های فردی کارآفرینی (مسئولیت پذیری، خلاقیت، آشنایی با مفاهیم پول و…) از طریق به‌کارگیری ابزارهای مناسب مانند اسباب بازی‌ها و مواد آموزشی در آنان تقویت شود.
کارآفرینی کودک به معنای کار کودک نیست
آرتور شوپنهاور معتقد است که اگر آموزش چیزی را پیش از پنج سالگی آغاز و با آرامش آن را به گونه ای مداوم تکرار کنید برای ابد در ذهنتان باقی خواهد ماند. کارآفرینی کودک نه‌تنها به معنی کار کودک نیست بلکه ماهیتاً و اساساً با آن متفاوت است. کار کودک فعالیتی اجباری جهت کسب درآمد می‌باشد و فعالیت آموزشی هدفمندی محسوب نمی‌شود. همچنین کار کودک باعث محرومیت کودک از آموزش می‌شود.
کارآفرینی کودک به‌معنای ” آموزش کارآفرینی به کودکان” نیز نمی‌باشد. سن کودکی زمان مناسب برای یادگیری دانش و مهارت کارآفرینی نمی‌باشد، بلکه زمان بسیار مناسبی برای ایجاد و توسعه ویژگی‌های شخصیتی کارآفرینانه در کودکان می‌باشد.
خلاقیت کودک
همه کودکان ذاتاَ خلاق هستند، لیکن به طرز باور نکردنی ای خلاقیت آنان توسط والدین و مربیان سرکوب می‌شود. فراهم کردن زمینه خلاقیت کودکان، شناسایی و از بین بردن موانع خلاقیت آنان، باعث خواهد شد نسلی خلاق و مبتکر پرورش یابد. این نسل در آینده به کارآفرینانی تبدیل خواهند شد که از فرصت‌های موجود به نحو مؤثرتری استفاده می‌نمایند و پیشرفت‌های برای کشور و جامعه خود خصوصا مشکل اشتغال‌زایی را به ارمغان می‌آورند.
به عقیده ی بسیاری از متفکران، کارآفرینی باید از همان روز اولی که کودک به مدرسه می رود به او آموزش داده شود. یک تفاوت عمده بین آموزش کارآفرینی به بزرگسالان و کودکان وجود دارد وآن هم این است که این آموزش در وجود کودکان نهادینه می شود و باعث می شود که درطول مسیر زندگیش کنجکاو، فعال و پویا باشد.
برای بوجود آمدن ذوق و انگیزه در کودکان گاهی پدر و مادرها نباید هر گونه امکاناتی را در اختیار فرزندانشان قرار دهند. به عبارتی گاهی کمبود امکانات و تجهیزات باعث می شود که کودکان خلاقیت خود را به کار گیرند و برای بوجود آوردن راه حل های جدید دست به کار شوند.
کارآفرینی مهارت آموختنی است. درواقع یک ذهنیت است. و چه زمانی بهتر از کودکی؟ پس ایده های درآمدزایی فرزندانتان را سخره نگیرید و برای اجرای ایده هایشان کنارشان باشید تا بیاموزند.
چند مورد برای تشخیص ویژگی‌های کارآفرینانه کودکان:
- اعتماد به نفس
- خود کنترلی و اداره زندگی خود
- رهبر بودن
- مسئولیت پذیری و خوداتکایی
- کنجکاوی
- سخت‌کوشی
- خلاقیت و نوآوری
چند روش برای کارآفرین شدن کودکان :
این که کودکان تا چه اندازه می توانند با دیگران روابط اجتماعی دوستانه ای برقرار کنند نشان دهنده ی این است که در آینده تا چه میزان موفق خواهند شد.
برای تقویت خصوصیات خدمت به دیگران در فرزندتان به او بیاموزید که باید احساسات دیگران را درک کند . کارآفرینان و افراد موفق جهان اکثراً این ویژگی را دارند. چنین حسی نسبت به دیگران می تواند جهان آنها را تغییر دهد اینگونه همدردی را به آنها آموزش می‌دهید.
امروزه کودکان نیاز دارند که در مقابل چالش ها و مشکلات به وجود آمده راه حلی پیدا کنند. اگر فرزندان شما دچار اشتباه می شوند از آن ها انتقاد نکنید .به آن ها این امکان را بدهید که راه حل مساله را با امتحان کردن بیابند.با این کار به بالارفتن خلاقیت در فرزندانتان کمک کنید.
و در آخر خوشبینی؛ کارآفرینان موفق معتقدند که تلاش آن ها باعث ایجاد تغییرات و بهتر شدن امور می شود. برای به وجود آوردن این حس در فرزندتان می توانید صبح او را به شکلی مثبت برایش آغاز کنید. اگرشما انسانی با رفتار و افکار مثبتی باشید، به تدریج این نوع مثبت اندیشی به فرزندتان منتقل می شود.
چند روش برای آموزش کارآفرینی به کودکان
* کاری کنید تا محبوب باشند
اگر کودکان را طوری تربیت کنید که در کودکی بتوانند در بین دیگران محبوب باشند، موفقیت‌شان در بزرگسالی حتمی است. هر چقدر که آن ها بیشتر بتوانند با دیگران روابط اجتماعی دوستانه‌ای برقرار کنند در آینده بیشتر موفق خواهند شد.
* همدردی را به آنها بیاموزید
اگر می خواهید خصلت کمک کردن به دیگران در کودکتان تقویت شود، به او بیاموزید که باید احساسات دیگران را درک کند . این یکی از خصوصیات مشترک در بین اکثر کارآفرینان و افراد موفق جهان است. چنین حسی نسبت به دیگران می‌تواند جهان آنها را تغییر دهد.
* مخترع شدن خیلی هم سخت نیست
امروزه کودکان نیاز دارند که خودشان برای چالش‌ها و مشکلات پیش آمده راه حلی پیدا کنند. بنابراین اگر فرزندانتان دچار اشتباه می‌شوند سعی کنید از آنها انتقاد نکنید بلکه به آنها این امکان را بدهید تا با امتحان کردن راه حل مسئله را پیدا کنند و اینگونه خلاقیت کودکتان را تقویت کنید.
* شجاعت را در آنها تقویت کنید
به جای اینکه کودکتان را از نتایج انتخاب‌هایش بترسانید آنها را تشویق کنید در پی یافتن فرصت‌های جدید برای خود باشند. وقتی کودکان احساس امنیت و حمایت کنند، نسبت به قضاوت‌هایشان نیز اعتماد و اطمینان خاطر بیشتری خواهند داشت و در نتیجه هنگام رویارویی با یک فرصت به موقع آن را کشف و از آن استفاده می‌کنند.
* آنها را به کار بگیرید
افراد موفق هیچ گاه از کار کردن نمی‌ترسند برعکس، همیشه دست به انجام کارهای مختلف می‌زنند. بنابراین اجازه دهید فرزندتان در دوران کودکی کارهای مختلف را امتحان کند و لذت انجام دادن کار‌ها را بچشد.
* راه تجربه را باز کنید
بچه‌ها معمولاً در سنین پایین بسیار کنجکاو هستند و میل زیادی به کشف کردن دارند. به کودک خود اجازه دهید حس کنجکاوی خود را دنبال کند و به اکتشافات خود بپردازد و شمانیز نسبت به اکتشافاتش واکنش نشان دهید و تشویق کنید. این کار باعث می‌شود که فرزند شما تجربه کسب کند و در آینده با تجربیات بیشتر و موثرتری با مشکلاتش مواجه شود.
کودکان امریکایی با دیدن پدران خویش به این نتیجه رسیده اند که نظام کارگری و کارفرمایی باعث ایجاد فشار عظیمی بر روی آنها خواهد شد در واقع پیروی از یک شخص و یک رئیس باعث از بین رفتن نیروی خلاقیت و ابتکار در انسان می‌شود. آنها به وضوح می‌دیدند که پدرانشان صرفا مطیع و فرمانبردار هستند و نیروی ایده‌زایی و خلاقیت در اثر این دستورات یکجانبه از طرف کارفرما از میان رفته است. از طرف دیگر آنها به خوبی دانستند که احساسات آنان، تفکر آنان، رسالت وجودی و استراتژی آنها با پدران خویش متفاوت است. آنها دیگر نه می‌توانستند و نه می‌خواستند که مطیع یک شخص باشند.
لذا برنامه‌ای با عنوان Minisociety در برخی مدارس آمریکا اجرا شد. هدف این برنامه آموزش کارآفرینی به لحاظ عملی و جنبه اجرایی آن برای کودکان بین 8 تا 16 سال بود. به طور عمده اهداف این پروژه را می‌توان در سه قالب زیر عنوان نمود :
*تدارک و آماده‌سازی کودکان در بهره‌برداری از فرصت‌های محیطی و زمینه‌های کارآفرینی .
*آموزش مفاهیم کارآفرینی از جنبه عملی .
* ترکیب و ادغام مباحث کارآفرینی با دیگر موضوعاتی نظیر: ریاضیات، علوم اجتماعی، حل مساله، یادگیری گروهی و تفکر در شرایط بحرانی .
اما محور عملی این پروژه بدین صورت بود که دسته‌های پنج نفره از کودکان با انتخاب یک نام و یک پرچم کشور مورد نظر خود را گزینش می‌کردند. در مرحله بعد این کودکان در قالب شورای رهبری آن جامعه به برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در جهت هدایت جامعه می‌پرداختند، به عنوان مثال، کودکان نیرو‌های مورد نظر خود را جهت همکاری از طریق مصاحبه‌ها، آزمون‌های استخدامی و سایر موارد این چنینی که خود ایجاد می‌کردند انتخاب می‌نمودند.
در نمونه‌های دیگر، کودکان با شناخت از فرصت‌های موجود به ایجاد کسب و کارهای مطلوب جهت تولید کالاها و خدمات مورد نظر برای شهروندان مجازی خود می‌پرداختند. در واقع به صورت واقعی هیچ شهروند و یا هیچ کارمندی به غیر از همان پنج نفری که به عنوان شورای رهبری یا انجمن تصمیم‌گیری ایفای نقش می‌کردند وجود نداشت. این برنامه‌یی بود که به کمک آن کودکان می‌توانستند قوانین، الگوهای رفتاری و کاربردی، مهارت‌های خاص تصمیم‌گیری و سایر مواردی که در دنیای واقعی نمادهای حقیقی آن وجود دارد بشناسند.
نکات مهم :
برخی از مهمترین نکات در راستای تهیه و اجرای این پروژه‌های آموزشی کارآفرینی کودک:
* از مهمترین مواردی که باید به آن توجه اساسی نمود، وجود دوره‌های آموزشی جهت ارتقای سطح فنی و به روز کردن برای معلمین است. به عبارت بهتر همان‌گونه که ما از طریق این پروژه‌های آموزشی می‌خواهیم توانایی کودکان را ارتقا دهیم و بتوانیم استعدادهای بالقوه آنان را به کارگیریم ضروری است که معلمین و اساتید ما نیز آگاهی از وجود و انتقال چنین مفاهیمی را داشته باشند.
*تمام کودکانی که در این دوره‌های آموزشی قصد شرکت کردن و آموزش دیدن را دارند از نظر سطح نبوغ و استعداد در یک اندازه نیستند لذا ضروری است که با توجه به سطوح مختلف یادگیری دانش‌آموزان دوره‌های جداگانه‌یی برای آنها فراهم شود. به عبارت بهتر این دوره‌ها باید متناسب با وضعیت نبوغ افراد طرح‌ریزی شود .
* باید تا حد ممکن در دوره‌های آموزشی از تکنولوژی‌ها و نرم‌افزارهای مدرن کامپیوتری بهره برد. به عنوان مثال، دوره‌های آموزش و پرورش گل و گیاه در بسیاری از نقاط جهان و برای سنین مختلف 8 تا 12 سال اجرا می‌شود. اما این دوره‌های آموزشی و شرکت‌کنندگان آنها به هیچ عنوان نمی‌توانند به عنوان یک کارآفرین ظهور نمایند چرا که مسیر و محور اصلی ارتقا و نوآوری برای آنها مجهول و پوشیده است.
اما در نمونه‌یی دیگر که در هند برگزار شد این دوره‌های آموزشی به نحوی دیگر اجرا شد. در آنجا نیز پایه اصلی کار بر همان آموزش و پرورش گل و گیاه بود اما در این کلاس‌های آموزشی آن چیزی که مازاد و افزوده بر سایر دوره‌های آموزشی جلوه می‌کرد آموزش نحوه خرید و فروش گل و گیاه از طریق اینترنت و وب‌سایت‌های تجاری بود.
یکی از نکات بسیار موثر و مهمی که در امر کارآفرینی باید توجه خاص و ویژه‌یی به آن مبذول داشت توانایی و هنر شنیدن و بیان کردن است. بالواقع به راحتی می‌توان چنین ادعا کرد که یکی از پله‌های اصلی و پایه‌یی کارآفرینان موفق توانایی موثر شنیدن و خوب بیان کردن آنهاست . در این راستا باید به این نکته ظریف دقت اساسی نمود که موثر شنیدن و شنیدن دو مقوله متفاوت و جدا از هم هستند. همه ما می‌شنویم، همه ما می‌بینیم و همه ما صحبت می‌کنیم اما اثربخشی در شنیدن، دیدن و بیان کردن مقوله‌یی متفاوت با اینهاست. اینها هنرهایی اکتسابی هستند که در مقابل شنیدن، دیدن و بیان کردن ذاتی قرار دارند. در این زمینه همین نکته کافی است که بدانیم شالوده و محور اصلی ارتقا، پیشرفت، نوآوری، خلاقیت و در نهایت کارآفرین شدن اثربخشی بالا در شنیدن، دیدن و بیان کردن است .
* جهت ارتقای سطح کارآیی و بهره‌وری معلمین مدارس، والدین و حتی صاحبان صنایع باید نتایج این دوره‌های آموزشی به صورت یک بازخورد در اختیار آنها قرار گیرد. به عبارت بهتر معلمین مدارس از طریق بازخورد این دوره‌های آموزشی می‌توانند با نیازهای جدید، مسیرهای پیشرفت جدید و تکمیل بهتر دوره‌های آموزش گام‌های بنیادینی بر دارند. در والدین می‌توان از طریق بازخورد این دوره‌ها نوعی انگیزش و شوق و هیجان جهت ترغیب و هدایت فرزندان خود جهت شرکت در این دوره‌های آموزشی ایجاد کرد . در واقع والدین و معلمین مدارس از طریق این نتایج به نوعی اطمینان و آرامش‌خاطر از افق روشن آتی فرزندان خویش حاصل می‌کنند. از نقش صاحبان صنایع در ارتقای کیفیت و حتی کمیت این دوره‌های آموزشی نمی‌توانیم غافل بمانیم.
برخی ایده های کارآفرینی موفق برای کودکان و نوجوانان
تولید صابون معطر
کودکان می توانند کسب و کار خود را با فروش صابون های معطر دست ساز خودشان آغاز کنند. روش پیشنهادی می تواند به این صورت باشد:
نصف یک صابون را در ظرف مخصوص مایکروویو قرار داده و به کمک والدین آن را ۳۰ ثانیه در مایکروویو گذاشته تا ذوب شود. در مرحله دو- یک قطره رنگ، دو قطره عطر و مقداری گل معطر مانند بابونه، اسطوخودوس را به آن اضافه کنید و سپس هم بزنید. در مرحله سه- حال مایع به دست آمده را در قالب های دلخواه ریخته و یک ساعت بعد آنها را برداشته و در بسته بندی های جذابی که از قبل آماده کرده اید، قرار دهید.
از طریق بازارهای آنلاین (مانند دیجی کالا، ترب و …)، بازارچه های فصلی و محلی، سایت و یا پیج اینستاگرام شخصی می توانید این صابون های دست ساز را به فروش برسانید.
فروش بطری آب یا شربت خنک
کودکان می تواند با توجه به رویداد های مختلفی که ممکن است برگزار شود، مانند مسابقات ورزشی جوانان محل، جشنواره های مختلف و یا حضور در پارک هایی که پیاده روی افراد در آن مکان ها بیشتر است بطری آب خنک و یا شربت های دست ساز خود را بفروشند. پیشنهاد دیگر برای فروش شربت های خانگی و دست ساز در شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام و فیس بوک و … است.
طراحی گرافیک
بچه های خلاق با کمی مهارت در نرم افزار های طراحی مانند فتوشاپ و یا نرم افزار آنلاین مانند canva می توانند بسیاری از کارهای طراحی را انجام دهند.
بسیاری از مشاغل کوچک بودجه لازم را برای استخدام یک طراح تمام وقت برای ایجاد آرم، بروشور و کارت پستال و … را ندارند، این فرصت مناسبی برای کودکان است. علاوه بر این، بچه ها می توانند با راه اندازی وب سایت شخصی خود و انجام کارهای گرافیکی درآمد کسب نمایند.
کانال یوتیوب تجاری
بچه ها می توانند با راه اندازی کانال در یوتیوب کسب درآمد کنند. به عنوان مثال یکی از کانال پردرآمد یوتیوب کانال Ryan ToysReview است که در سال ۲۰۱۹ بیش از ۲۶ میلیون دلار درآمد کسب کرده است. ریان با کسب این مقدار به پردرآمدترین چهره شناخته شده عضو شبکه یوتیوب در سراسر جهان تبدیل شده است. او فعالیت خود از سه سالگی در یوتیوب آغاز کرد و به مرور زمان و با جذب آگهی در بین ویدئوهایش و نیز جذب پشتیبان مالی و تبلیغ کالاها در برنامه‌هایش به یکی از چهره‌های پردرآمد یوتیوب تبدیل شد.
در واقع یوتیوب به دارندگان کانال های خود برای تبلیغات ابتدای فیلم پول پرداخت می کند. هزینه راه اندازی یک کانال یوتیوب بسیار ناچیز است و تنها وسیله مورد نیاز می تواند یک گوشی هوشمند باشد. شاید تنها قسمتی چالش برانگیز کانال یوتیوب، ویرایش ویدئو ها باشد که باید از طریق رایانه صورت گیرد و کمی زمان بر است.
فروش محصولات دست ساز
اگر بچه ها از ساختن وسایل دست ساز و هنری مانند جواهرات، بافندگی، وسایل تزئینی چوبی، معرق کاری، صابون و … لذت می برند، می تواند آنها را در سایت های فروش آنلاین بفروش برسانند و کسب درآمد کنند.
ممکن است جلب توجه و فروش از طریق سایت های آنلاین کمی زمان بر باشد، اما مشتریان بالقوه این سایت ها معمولا موقع خرید از فروشگاه آنلاین مورد علاقه خود محصولات را مقایسه می کنند و با مشاهده کالای شما و مزیت های آن نسبت به مورد های مشابه و همچنین وجود نظرات مثبت در مورد آن نسبت به خرید آن راضی خواهند شد.
برای اولین فروش نیز می توانند از شبکه های اجتماعی برای تبلیغ محصول خود و یا تخفیفات آن استفاده نمایید.
عکاسی تجاری
عکاسی تجاری از جمله مشاغلی است که به هزینه زیادی نیاز ندارد. کافی است کودکان یک گوشی هوشمند جدید داشته باشند، در این صورت می توانند از محصولات عکس های با کیفیتی برای مشتری بگیرند.
بسیاری از مشاغل کوچک مشتری های خوبی برای عکاسان کودک هستند. معمولا این مشاغل برای رسانه های اجتماعی و وب سایت خود نیاز به عکس دارند، اما بودجه لازم را برای داشتن یک عکاس حرفه ای را ندارند. یک کودک می تواند با قبول پروژه ای کار های این مشاغل درآمد هفتگی و ماهانه کسب نماید. حتی در صورتی که کودکان در این زمینه تجربه کافی را ندارند می توانند با هزینه کم در دوره های آنلاین عکاسی با دوربین اندروید یا ios شرکت نموده و مهارت های لازم را کسب نمایند و یا از فیلم های آموزش عکاسی موجود در اینترنت استفاده نمایند.
راه اندازی و تعمیر رایانه
کودکانی که کمی فنی هستند می توانند یک کسب و کار ایجاد نموده و به بزرگسالان کمک نمایند تا رایانه جدید خود را راه اندازی کنند. به عنوان مثال کمک به مشتری برای نصب نرم افزار های مورد نیاز برای عملکرد بهتر رایانه یک خدمت مناسب و کاربردی است. علاوه بر این با توجه به اینکه بسیاری از رایانه ها دچار ویروس می شوند کودکان می توانند با استفاده از نرم افزار های مختلف آنتی ویروس به راه اندازی دوباره رایانه بپردازند.
این کار برای بچه هایی که به فناوری علاقه مند هستند و در این زمینه استعداد دارند می تواند کار مفیدی باشد. برای اینکه کودکان در این زمینه مهارت های لازم را کسب کنند می توانید برای آنها یک کامپیوتر قدیمی خریداری نموده تا آنها بر روی آن تمرین کنند بنابراین می توانند قبل کار با رایانه مشتری با نرم افزار های مختلف و پشتیبان گیری از اطلاعات رایانه و … مهارت خود را افزایش دهند.
کار روی رایانه مهارت بسیار خوبی برای یادگیری بچه ها است زیرا از این طریق مهارت حل مسئله را نیز می آموزند که در سنین بالا نیز همراه آنها خواهد بود.
نتیجه گیری
بدون اغراق، میتوانیم کارآفرینی را آخرین راه نجات بدانیم؛ زیرا با توجه به این مقوله نسل‌هایی تربیت خواهند شد که هر کدام به‌عنوان یک واحد اقتصادی قوی رشد و توسعه همه‌جانبه یک جامعه را رقم خواهند زد. نتایج مثبت کارآفرینی کودک نه تنها شامل خانواده‌ها می‌شود، بلکه دولت و نظام‌های جهانی هم از آن منتفع خواهند شد.
روانشناسان معتقدند که 5 سال اول زندگی اثر دائمی بر شخصیت فرد به‌جای میگذارد. هر طریقی که شخصیت یک فرد در این بازه سنی ساخته شود ، آینده او نیز به آن صورت رقم خواهد خورد.
نوزادان و کودکان میل زیادی به کشف کردن دارند. آنها کنجکاو هستند. باید اجازه دهید کودک ازغریزه خود پیروی کند و به اکتشافات خود بپردازد و تشویقش کنید. این کار باعث می شود که کودک در آینده با تجربیات بیشتر و موثرتری با مشکلاتش مواجه شوند و کارآفرینانی موفق شوند.
کودکان نسل جدید به دنبال یک شغل با درآمد ثابت نیستند، آن ها به دنبال متحول کردن دنیا هستند. پس با آموزش صحیح کارآفرینی به کودکان میتوانیم آنها در مسیر درستی از کارآفرینی قرار دهیم.
تالیف و گردآوری: طوفان دانشمند
